Инструкция: телефон мошенниклары белән аралашканнан соң туганнарга ничек ярдәм итәргә

Таныш булмаган номерлардан шалтыратучылар белән беркайчан да сөйләшмәгез, мәгълүматны аларга әйтәмгез, SMS кодларын атамагыз. Әлбәттә, сезнең әти-әниегез моны күп тапкыр ишеткән, ләкин тәҗрибә күрсәткәнчә, бу еш кына алданудан сакламый. Һәм берәр көнне сезгә әниегез яки әбиегез елап шалтыратачак, чөнки ул инде кемгәдер кодны атаган һәм хәзер нәрсә эшләргә белми. Бөтен өмет сездә.

ТР Цифрлы үсеш министрлыгы һәм Tele2 экспертлары белән бергә адымлап инструкция әзерләгәннәр, әгәр сезнең туганнарыгызга мошенниклар шалтыратса, нәрсә эшләргә кирәклеге турында күрсәтмәләр тупладылар: нәрсәне тикшерергә, нәрсәне блокка куярга, кая гариза язарга. Әйе, күп шалтыратырга һәм йөрергә туры киләчәк, әмма тигрәк хәл итү, югалтуларны киметәчәк.

1. Шунда ук счетлар булган банкка шалтыратыгыз

Моны счет хуҗасы үзе эшләргә тиеш, ягъни корбан, ләкин аңа сезнең ярдәмегез һәм киңәшләрегез кирәк булачак. Банкның мәгълүмат үзәгенә рәсми сайтта яки пластик картаның икенче ягында күрсәтелгән номер буенча шунда ук мөрәҗәгать итәргә, булган хәл турында сөйләргә, мошенникларга нинди мәгълүмат бирелгәнен төгәлләргә кирәк.

Банк белгечләре ярдәм итәчәк һәм алга таба эш итү турында киңәш бирәчәк. Еш кына алар счетны блокка куярга һәм картаны яңадан чыгарырга тәкъдим итәләр. Бу уңайсыз, ләкин иң нәтиҗәле вариант.

2. Дәүләт хезмәтләре порталын тикшерегез

Олы яшьтәгеләргә электрон хезмәтләрдән файдалану һәрвакытта да җиңел түгел, һәм монда сезнең тәҗрибәгез файдалы булачак. АЛдану вакыйгасыннан соң беренче сәгать эчендә Дәүләт хезмәтләрендә шәхси кабинет булу-булмавын тикшерегез. Паспорт мәгълүматлары, машина йөртү таныклыгы һәм корбанның башка документлары җинаять маневрлары өчен яңа мөмкинлекләр ача.

Әгәр дә сезнең шәхси биткә керү ачык булса, сезнең мәгълүматны бүтән кеше кулланмавына инаныгыз. Моны кулланучы профилендәге «Куркынычсызлык» бүлегендә тикшерергә мөмкин. Татарстан Республикасы Дәүләт идарәсен цифрлы нигездә үстерү, мәгълүмат технологияләре һәм элемтә министрлыгы "Система эшчәнлеге" бүлегенә игътибар итәргә кирәклеген ассызыклыйлар: «Анда сезнең керү өчен ЕСИА хисап язмагыз кайда кулланылганын, шулай ук Дәүләт хезмәтләреннән пароль кулланылган сервислар күрсәтеләчәк». Әгәр дә сез бу чыганаклар белән таныш түгел икән, мәгълүматның мошенниклар кулына эләгү ихтималы бар. Бу очракта логинны, парольне кичекмәстән үзгәртергә, шәхси кабинетыгызда телефоныгызның туры килүен тикшерергә һәм Дәүләт хезмәтләре порталына ярдәм итү өчен язарга кирәк.

Әгәр дә һөҗүм итүчеләр сезнең аккаунтта телефон номерын яки электрон почтаны үзгәртсәләр, Дәүләт хезмәтләре сайтында күрсәтелгән хезмәт күрсәтү үзәкләре аша офлайн рәвештә торгызырга туры киләчәк. Бергә йөрегез, ярдәм итегез, шулай итеп һәркем тынычланыр.

3. SIM-картаны алыштыру

Аннары телефон номерының һәм мобиль операторның шәхси кабинетының булуын тикшерәбез. Мондый очракларда мошенниклар кулланган иң популяр алымнар: SIM-картаны алыштыру һәм аның гамәлдә булу вакытын тәмамлау, шәхси кабинетка үтеп керү, хезмәтләрне сүндерү, шәхси мәгълүматлардан чыгу, номерны блоклау яки килешүнең гамәлдә булу вакытын озайту. Әгәр дә җинаятьчеләр абонентның шәхси кабинетына керә алсалар, алар виртуаль SIM-карталар (eSIM), цифрлы имза ясарга яки номерны финанс оешмаларындагы, шул исәптән банклардагы счетларга бәйләргә тырышачаклар.

4. Полициягә мөрәҗәгать итү һәм кредит тарихын тикшерү

Шуннан соң полициягә мөрәҗәгать итәргә кирәк, анда мошенникларның гамәлләрен җентекләп тасвирлау мөһим. Моны шәхсән – иң якын полиция бүлегендә, шулай ук Эчке эшләр министрлыгы сайтында «Мөрәҗәгатьләр» бүлегендә онлайн рәвештә эшләргә мөмкин. Электрон хәбәрләрне карау вакыты өч көнгә кадәр җитәргә мөмкин, шуңа күрә беренче вариантны сайлау яхшырак. Вакыт узган саен җинаятьчене табу яки зыян күрүченең кредит алмавын исбатлау авыррак булачак.

Югарыда санап үтелгәннәрнең барысын да бер көн дәвамында эшләргә кирәк. Моннан тыш, экспертлар Россия Федерациясе Үзәк Банкының рәсми сайты аша яки Дәүләт хезмәтләренең бердәм порталында кредит тарихларының Үзәк каталогына гариза җибәрергә тәкъдим итә. Монда сез зыян күрүченең кредитлары турында мәгълүматның кайда саклануын һәм нинди дә булса ялган бурычлар булуын тикшерә аласыз.